Partner serwisu
25 listopada 2015

Ustawa antysmogowa

Kategoria: Okiem prawnika

Polacy oddychają najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w całej Unii Europejskiej. Europejska Agencja Środowiska podaje, że na liście 400 europejskich miast o największej liczbie dni z przekroczeniami dopuszczalnych wartości pyłu zawieszonego (PM10), aż sześć polskich miast znajduje się  w pierwszej dziesiątce. Stężenie rakotwórczego i mutagennego benzo(a)pirenu przekraczane jest nawet kilkunastokrotnie. Każdego roku zanieczyszczenie powietrza przyczynia się w Polsce do śmierci ok. 43 tys. osób.

 

Ustawa antysmogowa

Co znamienne zły stan powietrza występuje nie tylko w dużych miastach, ale również w mniejszych ośrodkach. Głównym źródłem emisji pyłu zawieszonego oraz benzo[a]pirenu jest tzw. niska emisja, czyli zanieczyszczenie powietrza pochodzące z domowych kotłów. Według Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami źródłem aż 87% benzo(a)pirenu i 53% pyłu zawieszonego PM10 jest właśnie niska emisja. Dla porównania stężenia powyższych zanieczyszczeń przypisywane przemysłowi i energetyce to odpowiednio 13% i 26%. W tym kontekście rozpatrywać należy podpisaną niedawno nowelizację ustawy Prawo ochrona środowiska, zwaną „ustawą antysmogową” – której celem ma być skuteczne zwalczanie zanieczyszczenia powietrza wywołanego przez użytkowanie przestarzałej instalacji grzewczej, jak i złej jakości paliw.

Co zakłada nowela?

Nowe uregulowania prawne dają Sejmikowi Województwa uprawnienie do wprowadzenia w drodze uchwały – będącej aktem prawa miejscowego – ograniczeń lub zakazu eksploatacji określonych instalacji do spalania paliw. Projekt takiej uchwały opracowywany będzie przez Zarząd Województwa, a następnie opiniowany przez właściwego miejscowo wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) oraz starostę. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta oraz starosta są obowiązani do wydania opinii w zakresie projektu uchwały w terminie miesiąca od dnia jej otrzymania. Niewydanie opinii w terminie oznacza akceptację projektu uchwały.

Jak wygląda proces opracowania projektu?

W postępowaniu, którego przedmiotem jest opracowanie uchwały „antysmogowej”, stosuje się odpowiednio przepisy działu III rozdziału 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Oznacza to, każda osoba ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu dotyczącym opracowania uchwały, a organy administracji właściwe do opracowania projektów dokumentów (Zarząd Województwa) są zobowiązane zapewnić możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu.

Zarząd Województwa opracowujący projekt „antysmogowej” uchwały jest zobowiązany do podania do publicznej wiadomości faktu przystąpieniu do opracowywania projektu uchwały, jej przedmiotu oraz o możliwości zapoznania się z dokumentacją sprawy – w tym o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu. Zarząd Województwa również publicznie informuje o możliwości składania uwag i wniosków do projektu uchwały, o sposobie i miejscu składania tych uwag i wniosków oraz o organie właściwym do ich rozpatrzenia.

Uchwała „antysmogowa” jest aktem prawa miejscowego

Zatwierdzona w drodze głosowania „antysmogowa” uchwała Sejmiku Województwa jest aktem prawa miejscowego. Kwestie związane z uchwalaniem oraz zaskarżaniem aktów prawa miejscowego reguluje ustawa o samorządzie gminnym. Przewiduje ona możliwość zaskarżenia aktów prawa miejscowego przez poszczególnych obywateli, których interes prawny lub uprawnienie zostało naruszone przez uchwałę. Zgodnie z orzecznictwem, naruszenie interesu prawnego to takie naruszenie subiektywnie pojmowanego przez skarżącego jego interesu, które obiektywnie polega na nieprzestrzeganiu przez organ norm prawnych powszechnie obowiązujących.

Warunkiem wystąpienia ze skargą do sądu administracyjnego jest uprzednie skierowanie do organu, który wydał kwestionowany akt prawny – czyli do Sejmiku Województwa – wezwania do usunięcia naruszeń. Jeżeli organ odmówi zastosowania się do treści wezwania, bądź nie udzieli odpowiedzi na wezwanie w terminie dwóch miesięcy, aktualizuje się uprawnienie do wystąpienia na drogę sądowo-administracyjną – czyli ze skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Uprzednie skierowanie do organu wezwania ma zasadnicze znaczenie, gdyż stwierdzenie jego braku przez sąd administracyjny będzie skutkować odrzuceniem skargi.

Nie oznacza to jednak braku możliwości złożenia skargi w przyszłości – w takim bowiem przypadku należy powtórzyć procedurę zaskarżania – skierować wezwanie do organu (Sejmiku Województwa), a następnie – po upływie określonego czasu – wystąpić ze skargą do sądu. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się zawsze za pośrednictwem organu, który uchwalił prawo. Termin do złożenia skargi wynosi 30

dni i biegnie od dnia, w którym skarżący dowiedział się o stanowisku organu. Jeśli zaś organ pozostanie bierny wobec wezwania do zaniechania naruszeń – termin liczymy od dnia, w którym powinien on zająć stanowisko, a zatem po upływie dwóch miesięcy od skierowania do organu wezwania. Prawidłowe obliczenie terminu jest istotne, gdyż jego przekroczenie będzie skutkować odrzuceniem skargi. W terminie 30 dni od złożenia skargi organ zobowiązany jest przygotować odpowiedź na skargę oraz skierować ją wraz z aktami do sądu administracyjnego. Aż do rozpoczęcia rozprawy organ może uwzględnić skargę w całości, co czynić będzie orzeczenie sądu administracyjnego zbędnym i spowoduje umorzenie postępowania. W innym przypadku – jeżeli skarga spełnia przewidziane prawem wymogi – sąd wyznacza rozprawę i rozstrzyga skargę merytorycznie.

Kiedy nie ma zastosowania?

Warto również mieć na uwadze, iż uchwała antysmogowa – której celem jest zwalczanie tzw. niskiej emisji, czyli zanieczyszczeń powietrza pochodzących z domowych kotłów – nie ma zastosowania do instalacji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia zintegrowanego albo pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, albo dokonanie zgłoszenia. Oznacza to, iż nie ma ona zastosowania do większych instalacji – czyli do przedsiębiorstw.
 

***

Nowela ustawy Prawo ochrony środowiska precyzuje obecne przepisy tak, by sejmiki wojewódzkie za pomocą uchwał mogły określać rodzaj i jakość paliw stałych dopuszczonych do stosowania i parametry techniczne lub parametry emisji urządzeń do spalania. Sejmiki będą mogły uchwalić zakaz stosowania określonych instalacji, w których następuje spalanie. Uchwała będzie musiała określić np. granice obszaru objętego ograniczeniami oraz ustalić czas obowiązywania ograniczeń w ciągu roku. Samorządy będą mogły określić rodzaje podmiotów bądź instalacji, które będą wyłączone z ograniczeń lub zakazów.

Nowelizacja da możliwość kompensacji emisji przez ograniczanie tzw. niskiej emisji, czego obe- cne prawo nie przewiduje. Obecnie umożliwia ono kompensację wyłącznie przez ograniczanie emisji z przedsiębiorstw. Ustawa nie nakazuje, a jedynie daje możliwość wprowadzenia zakazu palenia węglem oraz wyznaczenia standardów technicznych kotłów. Gminy zyskają nowe narzędzie do walki o czyste powietrze – będą mogły zatem sięgać nie tylko po zakazy palenia węglem, lecz także podnosić wymagania emisyjne. Ustawa wyjaśni też obecną sytuację prawną: teraz sejmiki wojewódzkie będą mogły przyjmować uchwały o zakazie palenia węglem i nie doprowadzi to do sytuacji takiej, jak w wypadku Krakowa, kiedy to sąd unieważnił tego typu uchwałę.
 

Masz pytanie dot. kwestii prawnych? Napisz do redakcji: aldona.soroka@e-bmp.pl

Na pytania odpowiada:
r.pr. Katarzyna Mędraś LL.M.
k.medras@adremlegal.pl
tel.607-239-739

 

 

Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ