Przygotowany po raz drugi przez Regulatora raport został opracowany na podstawie sprawozdań przedłożonych przez operatora systemu przesyłowego (OSP) − Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (PSE) oraz 188 operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD).

Sprawozdanie przedstawia m.in. rodzaje mechanizmów redysponowania wykorzystywane przez OSP oraz OSD, a także dane na temat ilości energii i typów źródeł poddanych tej procedurze w ubiegłym roku.

Redysponowanie rynkowe 

W 2024 r. PSE zlecały wytwórcom bezpośrednio oraz za pośrednictwem OSD, polecenia redysponowania dla zbilansowania krajowego systemu elektroenergetycznego lub z powodu wystąpienia ograniczeń sieciowych.

W związku z wdrożeniem 14 czerwca 2024 r. nowych zasad funkcjonowania rynku bilansującego, został wprowadzony obowiązek zgłaszania do OSP programów pracy dla jednostek grafikowych aktywnie uczestniczących w rynku bilansującym (JWCD). Redysponowanie tych jednostek w okresie od 14 czerwca do 31 grudnia 2024 r. objęło polecenia redukcji generacji o łącznym wolumenie blisko 3,6 TWh oraz polecenia zwiększenia wytwarzania o wolumenie blisko 4,4 TWh.

Natomiast redysponowanie jednostek wytwórczych cieplnych, będących poza rynkiem bilansującym, zlecone i rozliczone w ramach umów GWS, objęło w całym 2024 r. polecenia redukcji generacji o wolumenie blisko 5,37 GWh. Jednocześnie odnotowano zwiększenie generacji jednostek wytwórczych cieplnych na polecenie OSP o łącznym wolumenie blisko 3,27 GWh.

Mechanizm redysponowania transgranicznego, polegający na zwiększeniu generacji i eksportu energii do krajów sąsiadujących z Polską, którego celem jest odciążenie elementów sieciowych, objął łącznie 6,7 GWh, tj. o 44 proc. więcej energii niż rok wcześniej. Natomiast redysponowanie transgraniczne dla celów bilansowych w kierunku eksportu (zwiększenie generacji) objęło ponad 629,26 GWh, tj. wolumen energii o blisko 169 proc. większy niż w 2023 r. Z kolei redysponowanie w kierunku importu (ograniczenie generacji) objęło ponad 88,41 GWh, o 249 proc. więcej energii niż w poprzednim roku.

Redysponowanie nierynkowe 

W 2024 r. odnotowano znaczący wzrost nierynkowej redukcji generacji odnawialnych źródeł energii, zarówno na polecenie PSE, jak i na polecenie OSD.

OSP zlecił w tym okresie ograniczenie generacji źródeł fotowoltaicznych. W zdecydowanej większości przypadków było ono spowodowane koniecznością zbilansowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (595,17 GWh), a w dużo mniejszym zakresie (2,09 GWh) wynikało ono z ograniczeń sieciowych. Łączny wolumen redukcji generacji instalacji PV zleconych przez OSP wyniósł w ubiegłym roku 597,26 GWh, co w porównaniu do 2023 r. oznacza wzrost o 2362 proc.

Wzrosła również skala ograniczania przez PSE generacji źródeł wiatrowych, która łącznie osiągnęła poziom blisko 125,1 GWh. Tak jak w przypadku źródeł PV, była ona związana przede wszystkim z bilansowaniem KSE (118,05 GWh), a w małym stopniu z ograniczeniami sieciowymi (7,03 GWh). Łączny wolumen energii z elektrowni wiatrowych poddanej redysponowaniu w 2024 r. wzrósł rok do roku o 199 proc.

W tym miejscu należy przypomnieć, że nierynkowe redysponowanie na polecenie OSP odnawialnych źródeł energii, mające na celu zbilansowanie KSE, jest podejmowane jako działanie ostatniej szansy.

Ograniczenie generacji OZE, z powodu wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa pracy sieci dystrybucyjnej w postaci przeciążeń linii i transformatorów oraz zbyt wysokiego napięcia, stosowali w 2024 r. również na własne polecenie operatorzy sieci dystrybucyjnych. Ze 188 OSD tę procedurę zastosowało trzech operatorów (ENEA Operator Sp. z o.o., Energa-Operator S.A., PGE Dystrybucja S.A.).

Redysponowaniu ze strony OSD poddano w tym okresie ponad 24,12 GWh energii wyprodukowanej przez instalacje PV (wzrost RdR o 647 proc.), a także blisko 2,8 GWh energii wytworzonej w turbinach wiatrowych (o 200 proc. więcej niż w 2023 r.). Z tego 98,8 proc. redukcji generacji ze źródeł fotowoltaicznych oraz 85,7 proc. redukcji generacji ze źródeł wiatrowych nastąpiło na polecenie ENEA Operator Sp. z o.o.

Środki na rzecz zmniejszenia potrzeby redysponowania

Najważniejszym działaniem na rzecz poprawy bilansowania KSE było wdrożenie drugiego etapu reformy rynku bilansującego, które nastąpiło 14 czerwca 2025 r. Jej celem jest m.in. dostosowanie do europejskich i krajowych wymagań formalno-prawnych oraz umożliwienie wdrażania europejskich platform wymiany energii bilansującej.

Reforma zmieniła strukturę obiektową rynku bilansującego oraz wprowadziła 15 minutowe okresy rozliczeniowe. Wprowadziła też zachęty cenowe sprzyjające zbilansowaniu KSE oraz wspierające wejście na rynek nowych uczestników.

Ponadto, w celu zmniejszenia potrzeby redysponowania z powodu warunków pracy sieci dystrybucyjnych, wskazano na konieczność:

• rozwoju sieci OSD wszystkich napięć, w tym zwiększenia jej potencjału do obsługi OZE oraz możliwości przyłączania magazynów energii i infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych;
• kontynuacji prac nad ustaleniem katalogu usług elastyczności, a także wprowadzeniem go do rozporządzenia wykonawczego oraz IRiESP i IRiESD;
• rozszerzenia nadzoru nad obsługiwanymi urządzeniami, m.in. w kwestii monitorowania stanu sieci oraz przepływów mocy i energii elektrycznej;
• usprawnienia systemów informatycznych wspierających działalność OSD, w tym wspomagających decyzje o zakupie usług elastyczności.