Jakie miejsce zajmuje energetyka w planach Narodowego Funduszu?

Bardzo istotne. Wcześniej większość środków, bo prawie 80%, przeznaczaliśmy na ochronę wód. Mamy nowe programy priorytetowe oraz środki – ponad 4 mld złotych – do rozdysponowania w najbliższym czasie na szeroko rozumianą poprawę efektywności energetycznej i odnawialne źródła energii.

Które, dotowane przez Unię Europejską inwestycje w ochronę środowiska, związane z energetyką, są najważniejsze i które mogą liczyć na dofinansowanie?

Nie wszystkie z projektów są pod opieką Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na pewno istotne są te związane z poprawą jakości sieci oraz odnawialnymi źródłami energii. Staramy się je obserwować, jak funkcjonują już po wdrożeniu i jak poprawiają jakość naszego życia. Zajmowaliśmy się m.in. obszarem zwiększenia efektywności energetycznej przez samorządy w budynkach użyteczności publicznej.

Czy wdrożenie programu „Prosument” pani zdaniem napędzi rynek mikroinstalacji OZE?

Mamy nadzieję, że będzie jak w przypadku programu dofinansowującego rozwój kolektorów w Polsce, który uruchomiono w 2010 r. Chociaż pierwotnie przeznaczyliśmy na ten cel 300 mln zł, to ostatecznie w 2014 r. zakończyliśmy  kwotą 450 mln. Dzisiaj ponad 67 tys. gospodarstw domowych korzysta z tych instalacji. Pod względem sprzedaży znaleźliśmy się na drugim miejscu w Europie Środkowej. Myślę, że jest to bardzo ważny impuls. Trzeba iść dalej, przełamywać opory i bariery, namawiać do wykorzystywania źródeł odnawialnych w codziennym życiu. Mam nadzieję, że tak stanie się w przypadku programu PROSUMENT – oferującego wsparcie finansowe na zakup i budowę 6 różnych rodzajów mikroinstalacji OZE.

NFOŚiGW ma już ponad 25 lat. Jak ocenia pani ten czas?

Jestem przekonana, że powstanie i działalność Funduszu miały istotny wpływ na poprawę stanu naszego środowiska. Utworzenie tej instytucji było bardzo dobrym pomysłem. 25 lat temu przy okrągłym stole istniejące wówczas rozwiązania zostały ukształtowane z nadaniem instytucji osobowości prawnej oraz kontrolą społeczną naszych działań.

Możemy pochwalić się unikalnym w skali świata systemem finansowania ochrony środowiska. Mówiąc o systemie, mam na myśli także wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki

wodnej, które powstały cztery lata po utworzeniu NFOŚiGW. W efekcie dało się zaobserwować efekt dźwigni – ponad 30 mld zł środków mogliśmy przekazać w formie umów, dotacji i pożyczek, co wygenerowało ponad 130 mld zł na inwestycje prośrodowiskowe. Dołożenie środków publicznych do środków prywatnych jest moim zdaniem istotnym elementem efektywnego finansowania inwestycji. Dużym sukcesem jest także budowana przez nas idea centrum kompetencji. Ma ono pomagać nie tylko samorządom, ale także biznesowi efektywnie realizować założone projekty.

Jakie macie plany na przyszłość?

W ubiegłym roku zostało zmienione Prawo ochrony środowiska. Narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej są teraz nie tylko instytucjami finansującymi, ale także centrami kompetencji, które mają wspierać inwestorów w realizacji projektów. Zawarliśmy porozumienie z Komisją Europejską DG Energy – NFOŚiGW został Krajowym Koordynatorem Porozumienia Burmistrzów zrzeszającego w KE prawie sześć tysięcy samorządów wokół idei efektywności energetycznej. Mamy zgodę na podpisanie porozumienia z DG Climate dla kolejnej inicjatywy związanej z adaptacją do zmian klimatu.

Tworzymy duży projekt doradztwa, który będzie pomagać gminom we wdrażaniu planów niskoemisyjnej gospodarki. Chcemy, aby nie tylko gmina, ale i przedsiębiorca mógł przyjść do wojewódzkiego funduszu i uzyskać informacje: jakie środki może pozyskać, na co i jak je wykorzystać, aby zrealizować zadania wskazane w planie niskoemisyjnej gospodarki, który w wielu przypadkach, dla korzystania ze środków unijnych, będzie obowiązkowy.

Jaka jest rola NFOŚiGW w zakresie zmniejszania negatywnego wpływu źródeł energii na środowisko?

W tym obszarze działamy bardzo prężnie. Oprócz projektów związanych z efektywnością energetyczną ze środków unijnych, przeznaczaliśmy na likwidację niskiej emisji także środki, którymi dysponowaliśmy w ramach handlu emisjami. Mam tutaj na myśli program KAWKA, który ma pomóc w redukcji pyłów PM 2,5 oraz PM10 i rakotwórczych benzo(a) pirenów. Dzięki niemu wdrażamy dyrektywę CAFE i poprawiamy jakość powietrza w naszym kraju.

Sejm uchwalił ustawę o OZE. To jest bardzo ważny dokument dla tych wszystkich, którzy chcą zostać prosumentami.

Czekamy na to, co będzie z poprawką senacką, która zmniejsza kwotę dofinansowania dla energii sprzedawanej przez prosumenta. Pojawiły się głosy, że dofinansowanie jest zbyt wysokie. Ważne jest moim zdaniem to, aby była możliwość korzystania z programu PROSUMENT bez konsekwencji dla systemu taryf gwarantowanych. Mamy nadzieję, że zarówno ustawa, jak i program będzie zachętą do tego, aby energetykę prosumencką rozwijać.

Życzyłabym sobie, aby w ramach tego programu udało nam się wypracować takie rozwiązanie, które będzie likwidowało ubóstwo energetyczne. Chcielibyśmy, w domach, gdzie jest problem z płaceniem rachunków, by gmina z naszą pomocą mogła zaoferować mieszkańcom szereg rozwiązań.

Czy NFOŚiGW chce przywrócić program „Bocian” wspierający odnawialne źródła energii?

Ten program istnieje, jednak w związku z problemami z pomocą publiczną nie chcielibyśmy narazić naszych beneficjentów na skomplikowane wyliczenia. W tej chwili  finalizują się kwestie ws. pomocy horyzontalnej. Przygotowujemy odpowiednie rozwiązania dotyczące inwestycji referencyjnych. Mam nadzieję, że do końca marca dla naszych beneficjentów uda nam się przygotować szereg ułatwień i uproszczeń.

Rozmawiała Aldona Senczkowska-Soroka

fot. NFOŚiGW