Przedsiębiorstwa dostarczające ciepło mieszkańcom aglomeracji miejskich powinny zapewnić niezawodność dostawy w każdych warunkach przy jednocześnie pożądanych niskich kosztach ciepła i ograniczeniu emisji zanieczyszczeń pochodzących z procesu spalania. W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił duży postęp w zakresie modernizacji zarówno układów wytwarzających ciepło, jak również systemów przesyłania i dystrybucji ciepła. Poprawiono sprawności wytwarzania energii w źródłach, zmniejszono straty ciepła na przesyle. Modernizacja węzłów ciepłowniczych i montaż układów automatyki pogodowej pozwoliły również na podniesienie sprawności całego układu ciepłowniczego. Dalsza racjonalizacja produkcji i przesyłania ciepła jest możliwa, a korzyści możliwe do uzyskania duże. W artykule przedstawiono kilka możliwości dalszego podniesienia sprawności eksploatacyjnej w systemach ciepłowniczych.

Zintegrowane podejście do zmniejszania zanieczyszczeń

Już prawie 20 lat temu przyjęta została Dyrektywa Rady nr 96/61/EC z dnia 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC) (obecnie zastąpiona przez tzw. dyrektywę IED). Dyrektywa ta miała za zadanie wpłynąć na podejmowanie decyzji dotyczących modernizacji dużych źródeł spalania (LCP) w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń w dużych źródłach spalania. W związku z wdrażaniem tej dyrektywy powołano Europejskie Biuro IPPC w Instytucie Studiow nad Przyszłymi Technologiami w Sewilli (Institute for Prospective Technological Studies). Zadaniem tego biura jest opracowanie zbiorów najlepszych dostępnych technik w rożnych gałęziach przemysłu. Z ciepłownictwem związany jest dokument (BREF) dla dużych obiektów energetycznych (LPC) opracowany w marcu 2003 roku.

Głównym celem dyrektywy IED jest osiągnięcie poprzez „zintegrowane podejście” zmniejszenie zanieczyszczeń pochodzących ze źrodeł produkujących energię. Zgodnie z art. 3 dyrektywy właściciele i producenci energii zobowiązani są do podjęcia wyprzedzających działań zapobiegających powstawaniu zanieczyszczeń, a w szczególności do zastosowania najlepszych dostępnych technik BAT umożliwiających poprawienie stanu istniejącego środowiska naturalnego. Określenie „najlepsze dostępne techniki” (best available techniques–BAT) to „ najbardziej efektywne i zaawansowane w rozwoju działania i metody działania:

• „technika” obejmuje zarówno wykorzystaną technologię, jak również sposób w jaki instalacja została zaprojektowana, wybudowana, jest eksploatowana i konserwowana, a również sposób w jaki będzie likwidowana, • „dostępnymi” technikami są takie, które pozwalają na ich wdrożenie w dane gałęzi przemysłu zgodnie z istotnymi warunkami ekonomicznymi i technicznymi, biorąc pod uwagę nakłady i korzyści,

• „najlepsza” znaczy najbardziej efektywna w osiągnięciu powszechnie uważanego za wysoki poziomu ochrony środowiska jako całości.

W celu efektywnego wdrażania dyrektywy i zmniejszania różnic technologicznych w krajach członkowskich konieczne jest rozpowszechnienie informacji o najlepszych dostępnych technikach i limitach emisji, nie tylko w krajach Unii Europejskiej, ale i poza nią.

Ideą pozwoleń zintegrowanych było wprowadzenie do procesu ich wydawania, oprócz sztywnych norm określających dopuszczalne ilości wprowadzanych do środowiska substancji, elementu porównania rozpatrywanego źródła spalania z BAT. Zakład powinien spełnić zarówno wymagania BAT, jak i przepisów określonych w odpowiednich krajowych aktach prawnych.