Perspektywa rozwoju czy likwidacji branży węgla brunatnego w Polsce

Decyzje o zagospodarowaniu złóż perspektywicznych powinny zapadać w nieodległym czasie. Bez nowych inwestycji po 2020 roku rozpocznie się zmniejszania zdolności wydobycia węgla brunatnego w czynnych obecnie kopalniach węgla brunatnego do ich całkowitego zakończenia na początku lat 40. XXI wieku. Dlatego strategicznym wyzwaniem dla utrzymania i kontynuacji rozwoju branży węgla brunatnego są decyzje o budowie nowych kopalń. Głównym powodem jest okres czasu potrzebny dla uzyskania koncesji na wydobycie – średnio ten okres wynosi od 5 do 8 lat a do tego okresu należy jeszcze doliczyć czas budowy kopalni. Dlatego maksyma o czasie i pieniądzu ma w tym przypadku pełne zastosowanie. Czas jest w górnictwie większą wartością niż pieniądz – inwestycje w górnictwie są czasochłonne – czasu się nie da „odrobić”, a pieniądze można pożyczyć. W tabeli 5 pokazano stan zasobów operatywnych w kopalniach, na które posiadają koncesje na wydobycie. Stan ten przedstawia teoretyczne czasy pracy poszczególnych kopalń w przypadku wydobycia na obecnym poziomie.

Szczegółowa analiza w zakresie strategii rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce do 2055 roku przewiduje kilka scenariuszy (Tajduś i in. 2014). Dokonano jej z uwzględnieniem obszarów, obejmujących najważniejsze złoża tego surowca, jakie obecnie są rozpoznane w Polsce. Dotyczy to obszarów eksploatowanych oraz przewidzianych do eksploatacji w najbliższych latach. Należą do nich zagłębie: adamowskie, bełchatowskie, konińskie i turoszowskie oraz obszary: lubuskie, legnickie oraz region centralnej Polski (wielkopolski i łódzki – nowe złoża). W sumie w Polsce rozpoznano około 150 złóż węgla brunatnego o zasobach bilansowych ponad 23 mld Mg – jest to tzw. „brunatne polskie złoto”. W tabeli 6 przestawiono główne parametry geologiczno-górnicze wybranych perspektywicznych i satelickich złóż węgla brunatnego [3].

Po dokonaniu analizy zasobowej węgla brunatnego wraz z jej górniczo-geologicznymi uwarunkowaniami, nakreślone zostały cztery scenariusze prawdopodobne, które przedstawiają się następująco (cyt. Tajduś i in. 2014):

• scenariusz pesymistyczny – zakłada on wykorzystanie jedynie tych złóż węgla brunatnego, na które kopalnie posiadają obecnie koncesje na wydobywanie;

• scenariusz realny – zakłada kontynuację rozwoju tego górnictwa w oparciu o złoża satelickie czynnych obecnie kopalń oraz zagospodarowanie złóż perspektywicznych regionu łódzkiego (Złoczew) i lubuskiego (Gubin);

• scenariusz optymistyczny – zakłada kontynuację rozwoju tego górnictwa jak w scenariuszu realnym oraz na złożach satelickich w czynnych kopalniach oraz przewiduje powstanie nowych zagłębi górniczych w oparciu o złoża perspektywiczne regionu zachodniego (Legnicy) i regionu wielkopolskiego (Oczkowice);

• scenariusz optymistyczny plus – zakłada, że oprócz złóż zagospodarowanych w scenariuszu optymistycznym, nastąpi dodatkowa eksploatacja niektórych złóż lubuskich i centralnej Polski lub nastąpi rozszerzenie wykorzystania wybranych złóż w legnickim obszarze węgla brunatnego.

Scenariusz pesymistyczny i zbiorcze zestawienie możliwości wydobycia węgla brunatnego w Polsce, według poszczególnych scenariuszy, opracował Kasztelewicz (za Tajduś i in. 2014) – rys. 1 i 2.

Przedstawione scenariusze pozwalają na rozpatrzenie wielu wariantów zagospodarowania i wykorzystania złóż z satelickich kopalń czynnych kopalń, jak też perspektywicznych złóż węgla brunatnego rejonu centralnej Polski tj. rejonu wielkopolskiego; na przykład złoża Oczkowice, jak i zachodniego (legnickiego): Legnica Zachód, Legnica Północ i Legnica Wschód. Jaki scenariusz czeka branżę węgla brunatnego? – to jest pytanie wciąż aktualne. Niestety przy braku podejmowania decyzji o inwestycjach górniczych coraz bliżej jesteśmy realizacji scenariusza pesymistycznego. Najkorzystniejszym byłaby realizacja scenariusza optymistycznego plus, gdzie suma zasobów węgla przeznaczonego do eksploatacji wynosi około 3600 mln ton w okresie do połowy XXI wieku. Urealnienie scenariusza optymistycznego plus umożliwiłoby w 2050 roku osiągnięcie 35% udziału węgla brunatnego w produkcji energii elektrycznej. Przewiduje się bowiem, że prognozowane na ten rok zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie wynosiło około 210-240 tys. GWh, przy czym produkcja energii z węgla brunatnego może osiągnąć wielkość około 90 tys. GWh. Powyższą strategię produkcji energii elektrycznej przedstawiono na rysynku 2. Złoża perspektywiczne mogą zostać zagospodarowane w różnym czasie. Przedstawiony harmonogram zagospodarowania jest tylko jednym z wielu możliwych rozwiązań. Również sposób zagospodarowania złoża nie jest wskazywany jednoznacznie. Obok podstawowego zużycia węgla w elektrowniach, niektóre zasoby mogą zostać poddane zgazowaniu naziemnemu.

Tezy artykułu zostały przedstawione na Konferencji „Przestrzenne, środowiskowe i techniczne uwarunkowania zagospodarowania złoża węgla brunatnego „LEGNICA”, w październiku 2016 roku w Legnicy

Fot. 123rf