Każdy węgiel, jak wszystkie paliwa stałe, składa się z trzech podstawowych części, które decydują o jego przydatności do spalania w danym typie kotła (paleniska): substancji organicznej, substancji mineralnej, wilgoci. Najważniejszą częścią węgla jest substancja organiczna, którą tworzą związki chemiczne składające się z kilku głównych pierwiastków: C (węgla), H (wodoru), O (tlenu), N (azotu) i siarki (S). Substancja mineralna (nieorganiczna) traktowana jest jako balast, który podczas procesu spalania węgla ulega przekształceniu w tzw. popiół czyli stałą pozostałość po procesie spalania. Wilgoć zawarta w węglu również jest niekorzystna, gdyż część ciepła powstałego w procesie spalania jest zużywana na jej odparowanie.  

Węgle dzielimy na brunatne i kamienne, z tym że w gospodarstwach domowych powinno się używać jedynie tych ostatnich. Węgle brunatne ze względu na swoje niekorzystne właściwości tj. bardzo wysoką zawartość wilgoci, popiołu czy siarki oraz niską kaloryczność przy dużej zawartości części lotnych powinny być stosowane jedynie przez energetykę zawodową. Z podobnych powodów wykluczone powinny być odpady z przeróbki węgla takie jak muły czy odpady węglowe.

Węgle kamienne różnią się pomiędzy sobą składem chemicznym (pierwiastkowym) i wynikającymi z tego właściwościami. Polska norma wyróżnia 11 typów węgla (niektóre typy podzielone są jeszcze na podtypy) różniących się pomiędzy sobą stopniem uwęglenia (metamorfizmu), składem chemicznym, właściwościami i zastosowaniem. Ze względu na kierunek wykorzystania węgle kamienne możemy podzielić na trzy główne grupy:
•    węgle koksowe przeznaczone do produkcji koksu (typy 34, 35, 36, 37, 38 – są to węgle
o średnim stopniu uwęglenia),
•    węgle energetyczne przeznaczone dla elektrowni, elektrociepłowni, ciepłowni i tzw. palenisk specjalnych (typy 31, 32, 33 – węgle nisko uwęglone; 41, 42 – węgle o wysokim stopniu uwęglenia),
•    węgle dla gospodarstw domowych – odbiorców indywidualnych (typy 31, 32 i 33 – węgle
o niskim stopniu uwęglenia).

Typy węgla kamiennego (zestawienie poglądowe)

Nie da się w sposób wizualny wiarygodnie ocenić paliwa, do tego konieczne jest wykonanie przynajmniej podstawowych analiz, do których zaliczyć należy kaloryczność paliw, zawartość wilgoci i popiołu. Z punktu widzenia oceny przydatności paliwa pomocne będzie określenie zawartości części lotnych oraz spiekalności. Kolejnym kluczowym elementem jest sortyment paliwa czyli jego rozdrobnienie, które ma decydujący wpływ w jakim palenisku można je użytkować. Należy zaznaczyć, że dla prawidłowego procesu spalania istotny wpływ ma także stan techniczny kotła oraz jego jakość (klasa kotła).