W dniu 11 września 2013 r. weszła w życie kolejna nowelizacja Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (dalej: „ustawa Prawo energetyczne” lub „pr. en.”). Wbrew potocznej nazwie tej nowelizacji funkcjonującej w obiegu publicznym („mały trójpak energetyczny”), nowe przepisy w istotny sposób wpłynęły na funkcjonowanie poszczególnych branż (energetyka, branża OZE, gazownictwo), wprowadzając kilka zupełnie nowych rozwiązań zwłaszcza w obszarze rynku gazu w Polsce. Jedną z nich jest tzw. obligo giełdowe, które w zamyśle ustawodawcy stanowić ma instrument liberalizacji rynku gazu ziemnego w Polsce. Bezpośrednim impulsem do uchwalenia nowelizacji było wprawdzie dążenie do usunięcia ryzyka wymierzenia Polsce kar finansowych za opóźnienie w pełnym wdrożeniu prawa Unii Europejskiej w zakresie III pakietu energetycznego, jednakże drugim, równorzędnym celem tej nowelizacji było doprowadzenie do rozwoju konkurencji na rynku gazu ziemnego, poprzez wprowadzenie nowych prokonkurencyjnych instytucji i rozwiązań prawnych.

Hurtowy rynek gazu

Regulacje, które według autorów nowelizacji mają przyczynić się do rozwoju konkurencji na rynku gazu, to przede wszystkim przepisy małego trójpaku wprowadzające obowiązek publicznej sprzedaży określonych ilości gazu ziemnego (m.in. z wykorzystaniem giełdy towarowej3). Za jedną z głównych barier rozwoju konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Polsce uznaje się bowiem obowiązek przedkładania przez przedsiębiorstwa energetyczne do zatwierdzenia przez Prezesa URE taryf na sprzedaż gazu ziemnego dla wszystkich grup odbiorców. Uzyskanie zwolnienia z tego obowiązku możliwe jest jedynie w przypadku uznania przez Prezesa URE, że przedsiębiorstwo energetyczne działa w warunkach konkurencji. Ponieważ rynek gazu w Polsce nie spełniał dotąd przesłanek umożliwiających uznanie go za rynek konkurencyjny, twórcy projektu nowelizacji zaproponowali, aby zmiana struktury tego rynku dokonana została za pomocą narzędzia, takiego jak obligo giełdowe. Postulat wprowadzenia obowiązku publicznej sprzedaży gazu ziemnego pojawił się również w przygotowanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Mapie drogowej uwolnienia cen gazu ziemnego4, w którym to dokumencie obligo giełdowe uznane zostało nie tylko za najskuteczniejsze narzędzie liberalizacji rynku gazu, a wręcz za działanie konieczne w celu uruchomienia hurtowego rynku gazu. Rynek hurtowy to rynek, na którym następuje zakup gazu ziemnego przez przedsiębiorstwa energetyczne w celu jego dalszej odsprzedaży. Wykreowany wskutek funkcjonowania obliga rynek hurtowy ma z kolei spowodować, że uczestnicy tego runku stworzą zróżnicowaną ofertę handlową skierowaną już bezpośrednio do odbiorców końcowych, co będzie oznaczać powstanie warunków konkurencji umożliwiających Prezesowi URE stopniowe „uwalnianie” cen gazu ziemnego.

Przeczytaj więcej w magazynie Energetyka Cieplna i Zawodowa nr 3/2014.

Fot. freeimages.com