Zgodnie z artykułem 3 punkt 16 ustawy Prawo energetyczne bezpieczeństwo dostaw energii określane jest jako stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Definicja ta została powtórzona w Doktrynie polityki energetycznej Polski do 2025 roku. Przyjmując to pojęcie, można określić zachowanie bezpieczeństwa energetycznego kraju jako zespół działań zmierzających do stworzenia takiego systemu prawno-ekonomicznego, który wymuszałby[1]:

• pewność dostaw,
• konkurencyjność,
• spełnianie wymogów ochrony środowiska.

Uzupełnieniem definicji bezpieczeństwa energetycznego przedstawionej w trzech strategicznych dokumentach: Prawie energetycznym [2], Doktrynie polityki energetycznej Polski do 2025 roku [3], Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku [4] jest charakterystyka zawarta w Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku, która przyjmuje brzmienie: „Bezpieczeństwo dostaw paliw i energii jest to zapewnienie stabilnych dostaw paliw i energii na poziomie gwarantującym zaspokojenie potrzeb krajowych i po akceptowalnych przez gospodarkę i społeczeństwo cenach, przy założeniu optymalnego wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych oraz poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw ropy naftowej, paliw ciekłych i gazowych”.

            Według A. Olszewskiego, eksperta Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie (IGCP), można mówić o trzech typach bezpieczeństwa energetycznego [5]:

• krótkoterminowym (godzinowym i dobowym),
• średnioterminowym (dniowym i tygodniowym),
• długoterminowym (wieloletnim).

          Na poziom bezpieczeństwa energetycznego wpływa wiele czynników egzo- i endogenicznych, których cechą charakterystyczną jest ciągła zmienność w czasie. Na podstawie tego stwierdzenia można postawić tezę, że proces zapewnienia i poprawy bezpieczeństwa energetycznego w przedsiębiorstwach wytwórczych jest permanentnie występującym elementem długofalowych strategii i w żadnym momencie nie może być uznany za zakończony.

          Kwestią kluczową dla jakości życia ludzi i funkcjonowania gospodarki są stabilne, niczym niezakłócone dostawy energii [6]. Sprawna i efektywna działalność przedsiębiorstw ciepłowniczych wymusza ciągłe zapewnienie bezpieczeństwa pracy źródeł wytwarzania i systemu dystrybucji. Jednocześnie należy zachować zdolność do zaspakajania popytu na ciepło o określonych standardach ilościowych i jakościowych, niezależnie od warunków pogodowych. Bezpieczeństwo to również pewność stałych dostaw ciepła do odbiorcy potwierdzona niską awaryjnością poszczególnych elementów infrastruktury produkcyjnej, czy sieci przesyłowej. Pojęcie bezpieczeństwa energetycznego w ciepłownictwie obejmuje trzy obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa przedstawione na wykresie poniżej.

Obszar energetyczny związany jest przede wszystkim z utrzymaniem w pożądanym stanie technicznym urządzeń, które będą w stanie zabezpieczyć istniejące zapotrzebowanie na zamówione przez odbiorców końcowych ciepło. Nowoczesne technologie monitoringu są istotnym elementem omawianego filara bezpieczeństwa całej infrastruktury. Stwarzają one możliwość sprawnego i efektywnego zarządzania procesem produkcji energii i jej dystrybuowania. Ponadto umożliwiają szybką identyfikację awarii i jej likwidację.

Z ekonomicznego punktu widzenia bezpieczeństwo energetyczne polega na kreowaniu atrakcyjnych cen ciepła i chłodu. Mają one umożliwić odbiorcy tworzenie stabilnej perspektywy planistycznej, pozwolić na spokojny rozwój swojego biznesu, czy realizację potrzeb konsumpcyjnych w sposób niezakłócony pod względem stabilnego poziomu cen. Przerwy w dostawach tworzą najczęściej nieplanowane koszty, których zarówno dostawca, jak i odbiorca chcą uniknąć. Zatem pod względem ekonomicznym poprawa systemu bezpieczeństwa dostaw powinna skupiać się na optymalizacji poziomów kosztów, minimalizujących możliwość wystąpienia różnego rodzaju ryzyka.

Zagadnienia ekologiczne obejmują w swej istocie szeroko pojętą strategię zrównoważonego rozwoju. Sprawne funkcjonowanie instalacji energetycznych nie powinno wykraczać ponad dopuszczalne standardy środowiskowe. Należy unikać niepotrzebnej i szkodliwej degradacji regionalnych ekosystemów oraz wzrostu nieuzasadnionych kosztów funkcjonowania, czego konsekwencją może być pogorszenie pozycji konkurencyjnej.

            Bezpieczeństwo dostawy ciepła jest także związane z zagrożeniami powstającymi zarówno w systemach ciepłowniczych, jak i poza nimi, generowanymi przez czynniki zewnętrzne niezależne od przedsiębiorstwa.

[1] Paska. J, Kłos. M., Marchel. P., Michalski. L., Analiza i ocena niezawodności systemu elektroenergetycznego, Elektroenergetyka nr 4/2010, s. 22.

[2] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo Energetyczne (Dz. U. z 2002r., poz. 1059 oraz z 2013r., poz. 984).

[3]   Doktryna Polityki Energetycznej Polski do 2025 roku, Minister Gospodarki i Pracy – Zespół do spraw Polityki  Energetycznej, 2005, s. 1438-1439.

[4] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009, s. 8.

[5] Bezpieczeństwo dostaw ciepła, Ciepło Systemowe, Magazyn nr 002/I kwartał 2009.

[6]Strategia. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. Perspektywa do 2020 roku. Projekt z dnia 28 czerwca 2012 roku. Ministerstwo Gospodarki - Ministerstwo Środowiska, s. 3.

Internet: http://bip.mg.gov.pl/files/upload/16479/BEIS.pdf