Tegoroczna edycja poświęcona była realizacji strategicznych inwestycji publicznych związanych z energetyka i klimatem w modelu PPP. W czterech panelach dyskusyjnych wzięli udział najważniejsi eksperci w zakresie energetyki i ochrony klimatu oraz inwestycji infrastrukturalnych. Konferencja została objęta patronatem honorowym Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Transformacja klimatyczno-energetyczna jest konieczna

Eksperci zgodnie przyznali, że samorządy będą musiały znaleźć własne ścieżki dla osiągnięcia efektywności klimatyczno-energetycznej. Jak podkreślił Paweł Łączkowski, Partner Associate, Deloitte Legal – „Samorząd potrzebuje transformacji energetycznej, ale i ona w znacznej mierze będzie możliwa dzięki wykorzystaniu doświadczenia i zasobów samorządów. Plan RePowerEU przewiduje m.in. punkty kontaktowe dla projektów energetycznych oraz realizację przez lokalne władze audytów energetycznych i planów zarządzania energią. Wśród kamieni milowych KPO jest m.in. wdrożenie Instrumentu Zielonej Transformacji Miast oraz wsparcie ich zdolności w tym obszarze inwestowania. W odniesieniu do realizacji konkretnych projektów ciekawym narzędziem może być wciąż niedoceniana formuła PPP. Warto także rozpatrzyć formułę klastra energii, w skład którego, zgodnie z planowaną nowelizacją, wchodzić ma co najmniej jedna jednostka samorządu terytorialnego”.

Dotychczas w Polsce nie było wydarzenia poruszającego tematykę transformacji klimatyczno-energetycznej przy współudziale partnerstwa publiczno-prywatnego, pomimo faktu, że zagadnienia te są w zasadzie równolegle omawiane w środowisku międzynarodowym. Wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy podmiotami reprezentującymi wielu interesariuszy zielonych inwestycji może ułatwić identyfikację nowych rozwiązań, które ułatwią nam wspomnianą transformację.

W dyskusji nt. PPP warto pamiętać, że nie jest to forma finansowania inwestycji publicznych, a forma ich realizacji. Czynniki finansowe nie powinny być jedyną motywacją do uruchomienia PPP, ponieważ strona publiczna także uczestniczy finansowo w projekcie. Jak podkreśliła Anna Łopaciuk, Dyrektor Programu ITiL z BGK: „zaangażowanie kapitału prywatnego do finansowania budowy, optymalizacja kosztów inwestycyjnych versus koszty utrzymania, wykorzystanie nowych technologii i doświadczenia wyspecjalizowanych podmiotów, a także podział ryzyk pomiędzy stronami umowy powoduje, że PPP może być efektywniejszą formą realizacji inwestycji niż model tradycyjny. Gwarancja osiągania przez przedsięwzięcie PPP efektów energetycznych i ekonomicznych jest tym ważniejsza w obliczu pogarszającej się kondycji finansowej samorządów i rosnących cen energii”.

Sponsorami wydarzenia byli: Granaria, Bank Gospodarstwa Krajowego, DLA Piper, Deloitte, AMS, Baltcap i BNP Paribas. Głównym patronem medialnym wydarzenia był magazyn Forbes.

Efektywność energetyczna jest na wyciągnięcie ręki

Pierwszy panel obejmował zagadnienia związane ze zwiększaniem inwestycji w OZE z wykorzystaniem formuły PPP oraz efektywnością energetyczną miast i regionów. Jego moderatorem był Grzegorz Nowaczewski z VP Plant.

W panelu wzięli udział Sławomir Mazurek Wiceprezes NFOŚiGW, Maciej Kopański Dyrektor Inwestycyjny Baltcap, Mariusz Tomiczek Ekspert ds. Funduszy Zewnętrznych i Rozwoju w Mieście Lubań, Anna Łopaciuk Dyrektor Programu Infrastruktura Transport i Logistyka w BGK i Jacek Kosiński Partner w Kancelarii Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni.

Uczestnicy dyskusji zgodzili się z potrzebą zwiększania inwestycji w odnawialne źródła energii oraz podnoszenia efektywności energetycznej infrastruktury miast. Zdaniem Sławomira Mazurka, Wiceprezesa NFOŚIGW oraz Anny Łopaciuk z BGK, istnieje bogaty portfel instrumentów finansowych wspierających inwestycje infrastrukturalne JST. Obecnie zmienia się struktura wspomnianych instrumentów w kierunku dłużnych w miejsce tradycyjnych dotacji.

Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na konieczność tworzenia starannej dokumentacji projektowej. Podkreślono, że sukcesy nie byłyby możliwe bez kompetencji zespołów ekspertów po obu stronach projektu, na co zwrócił uwagę Maciej Kopański z Baltcap.

Z kolei mecenas Jacek Kosiński wskazywał podczas dyskusji na konieczność wielokrotnej adaptacji długoterminowych umów zawieranych w modelu PPP do zmian w otoczeniu prawnym i biznesowym. Zmiany w przyszłości będą bezpośrednio związane z polityką klimatyczną oraz intensywnością transformacji energetyki tradycyjnej w kierunku energetyki rozproszonej.

Na zupełnie inny problem uwagę zwrócił Grzegorz Nowaczewski - wzrosty cen energii elektrycznej, gazu, opłat za ogrzewanie zaczną być odczuwalne dopiero w 2023 i kolejnych latach, dlatego konieczne jest już teraz zabezpieczenie potrzeb lokalnych społeczności i opracowanie systemu oszczędności. Efektywność energetyczna może być dla nas już dzisiaj receptą i niejednokrotnie jest na wyciągnięcie ręki.

Transformacja klimatyczno-energetyczna miast

Dużą popularnością cieszył się drugi panel pt. „Systemowe podejście do transformacji”, gdzie określono, w jakich inwestycjach warto rozważyć udział partnera prywatnego. Moderatorem panelu była Agata Kozłowska z Investment Support, prawnik i doświadczony doradca przy projektach PPP.

W dyskusji wzięli udział: Danuta Kamińska Wiceprezes w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Pawel Mzyk -Zastępca Dyrektora ds. Zarzadzania emisjami w Instytucie Ochrony Środowiska Państwowego Instytutu Badawczego oraz Kierownik KOBiZE, Grzegorz Grzybczyk Kierownik portfela projektów Zeroemisyjny Kraków Urządu Miasta Krakowa, Paweł Łączkowski Partner Associate Deloitte oraz Marcin Borek Dyrektor Departamentu Inwestycji Samorządowych w PFR.

W panelu przedyskutowano zakres inwestycji, które mogą generalnie przyspieszyć transformację, w tym te z zakresu infrastruktury błękitno-zielonej, emisyjności istniejącej tkanki miejskiej, efektywność energetyczną budynków, elektromobilność, smart city, wykorzystanie w miastach odnawialnych źródeł energii, modernizacji starej infrastruktury i spalarnie waste to energy.

Czy miasta są w stanie podołać wyzwaniom, jakie stawiają cele klimatyczne? Samorządy stoją przed koniecznością poszukiwania rozwiązań w obszarze odnawialnych, czystych i zielonych technologii. Ważne jest również to, aby rozwiązania te wykorzystywały i uruchamiały lokalny potencjał miast. Znaczenie nowej energetyki jako siły napędowej zmian przestrzennych widać wyraźnie w budownictwie i strukturach mieszkaniowych oraz w transporcie samochodowym w dużych skupiskach miejskich.

Ciekawym pomysłem jest realizacja odrębnych jednostek energetycznych wewnątrz przestrzeni miejskiej, obejmujących osiedla mieszkaniowe, przestrzenie biurowe i budynki użyteczności publicznej. Co więcej, w procesie transformacji energetycznej można wykorzystać odpady komunalne, co byłoby korzystne nie tylko że względów środowiskowych, ale i finansowych.

Przedmiotem dyskusji były różne projekty inwestycyjne, realizowane ze względu na transformację energetyczną. Dyrektor Paweł Mzyk, poruszył temat energii – efektywność energetyczna budynków, transformacja źródeł wytwórczych w ciepłownictwie i modernizacja sieci ciepłowniczych, modernizacja indywidualnych źródeł ciepła, rozwój OZE (głównie na potrzeby własne). Wspomniał również o roli transportu – zwiększanie roli transportu publicznego, elektryfikacja transportu (także indywidualnego) i powiązanej z tym infrastruktury ładowania. Sposób realizacji inwestycji omawiała też Danuta Kamińska, która przedstawiła sposób działania Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w imieniu miast.

Z kolei Paweł Łączkowski, przedstawiał przepisy prawne w zakresie OZE oraz dotyczące klastrów energetycznych oraz możliwość realizacji różnych inwestycji z partnerem prywatnym. W zakresie finansowym wskazał na KPO, w którym kamieniem milowym jest m.in. wdrożenie Instrumentu Zielonej Transformacji Miast oraz wsparcie ich zdolności w tym obszarze inwestowania. W odniesieniu do realizacji konkretnych projektów ciekawym narzędziem może być wciąż niedoceniana formuła PPP, która obecnie zyskuje na znaczeniu ze względu na brak środków finansowych wśród samorządów na realizację inwestycji. Warto także rozpatrzyć formułę klastra energii, w skład którego, zgodnie z planowaną nowelizacją, wchodzić ma co najmniej jedna jednostka samorządu terytorialnego. Ponadto Paweł Łączkowski z Deloitte Legal zwrócił uwagę na trzy kluczowe wyzwania wspomnianej transformacji, z którymi będą musiały zmierzyć się również samorządy: „Po pierwsze to struktura polskiej energetyki, budowanej przez lata w oparciu o źródła wielkoskalowe. Po drugie – zmienność regulacji, która nie sprzyja długofalowemu planowaniu inwestycji. Przede wszystkim jednak to czas potrzebny na doinwestowanie sieci energetycznych, nieprzygotowanych obecnie do funkcjonowania w ramach modelu energetyki rozproszonej.”

Pan Marcin Borek, Dyrektor Departamentu Inwestycji Samorządowych w PFR, mówił o dziale PFR we współfinansowaniu inwestycji w formule PPP, w tym m.in. instalacji przetwarzana odpadów w Olsztynie oraz innych inwestycji, które uwzględniają komponent transformacji energetycznej, jak np. parkingi, w ramach których budowane są stacje do ładowania samochodów energetycznych.

Pan Grzegorz Grzybczyk, Kierownik portfela projektów Zeroemisyjny Kraków, przedstawił projekty, planowane do realizacji w Krakowie, które to miasto zostało wybrane jako jedno ze 100 miast na liście Komisji Europejskiej dotyczącej misji 100 miast neutralnych klimatycznie i inteligentnych do 2030 r. Wskazał na istotną rolę konsultacji społecznych w projektach PPP, szczególnie tych, związanych z bezpośrednim wpływem na otoczenie mieszkańców. Wskazał też zielone inwestycje, które mogłyby być realizowane w partnerstwie z prywatnym inwestorem.